Formalin in Fish: Truth-Myths

ಮೀನು-faರ್ಮಲಿನ್ ದ್ರಾವಣ: ಸತ್ಯ-ಮಿಥ್ಯಗಳು

Faರ್ಮಲಿನ್ ಎಂಬ ರಾಸಾಯನಿಕ ವಸ್ತುವು ಒಂದು ಬಹುಪಯೋಗಿ ವಸ್ತು. ಬಯಾಲಜಿ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಜೀವವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕೆಡದಂತೆ ಇಡಲು ಈ ದ್ರಾವಣವನ್ನು 10-15 ಪಿಪಿಎಂ (parts ಪರ್ ಮಿಲಿಯನ್-ಮಿಲಿಯನ್‍ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಭಾಗ) ನಷ್ಟು ಬಳಸುವುದು ವಾಡಿಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ರಾಸಾಯನಿಕವನ್ನು ಮರ, ಪೇಪರ್, ಬಣ್ಣ ಮತ್ತು ಬಟ್ಟೆ ಖಾರ್ಕಾನೆಗಳಲ್ಲಿ ಯಥೇಚ್ಚವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಸುದ್ದಿಯಾದದ್ದು ಕಳೆದ ಆರು ತಿಂಗಳಿನಿಂದ. ರಾಜ್ಯದ, ಅದರಲ್ಲೂ ಕರಾವಳಿ ತೀರದ ಮೀನು ತಿನ್ನುವ ಜನರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಆತಂಕ ಮನೆಮಾಡಿ, ಹೆಚ್ಚು ಸುದ್ದಿಯಾದದ್ದು ಮೀನಿನ ತಾಜಾತನ ಕಾಪಾಡಲು ಮೀನು ಮಾರಾಟಗಾರರು ಬಳಸುತ್ತಿರುವ faರ್ಮಲಿನ್ ದ್ರಾವಣ. ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ನೇರವಾಗಿ ತಿನ್ನುವ ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ನಿಷೇದಿತ faರ್ಮಲಿನ್ ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಒಂದು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ, ಕೆಲವು ಮಾರಾಟಗಾರರು ಬಳಸುತ್ತಿದುದು ನಿಜ ಎಂದು ಮಾರಾಟಗಾರರೂ ಒಪ್ಪುತ್ತಾರೆ. ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ರಾಜ್ಯಗಳಿಂದ ಮೀನಿನಲ್ಲಿ ಈ ಅಂಶ ಕಂಡು ಬಂದಿತ್ತು. ಈ ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಮೀನಿಗೆ ಬಳಸುವ ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ನೇರವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ರಾಸಾಯನಿಕವು ಸುಲಭವಾಗಿ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗುವುದರಿಂದ ಮತ್ತು ಮೀನನ್ನು ಬೇಯಿಸುವಾಗ ಶಾಖದಿಂದ ಇದರ ಪರಿಣಾಮ ಕಡಿಮೆಯಾಗುವುದರಿಂದ ದೊಡ್ಡ ಅನಾಹುತಗಳೇನು ಸಂಭವಿಸಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಇವುಗಳ ನಿರಂತರ ಸೇವನೆಯಿಂದ ನಮ್ಮ ಯಕೃತ್ತು ಮತ್ತು ಮೂತ್ರಪಿಂಡದ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ. ಈ ದ್ರಾವಣದ ಸಾಂಧ್ರತೆ ಆಹಾರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ಇದ್ದರೆ ಹೊಟ್ಟೆನೋವು, ಉರಿ, ಗುದದ್ವಾರದ ಉರಿ, ವಾಂತಿ ಮತ್ತೂ ಅತಿಯಾದರೆ ಸಾವು ಸಂಭವಿಸಬಹುದು. ನಮ್ಮ ದೇಶವೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ದೇಶಗಳು ಇದನ್ನು ಆಹಾರದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಇದರ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಮೀನಿನ ಆಹಾರ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ 10 ಪಿಪಿಎಂ ವರೆಗೆ ಬಳಸಲು ಅನುಮತಿ ಇದೆ. ಈ ಬಗ್ಗೆ ರಾಜ್ಯದ ಮೀನುಗಾರರಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅರಿವಿದ್ದು, ಯಾರೊಬ್ಬರೂ ಬಳಸುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂದು ಮೀನುಗಾರ ಮುಖಂಡರು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. 

ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಈ ದ್ರಾವಣ:

ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಈ ದ್ರಾವಣ ಹೇರಳವಾಗಿ ಹಲವಾರು ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಮೀನುಗಳು ಸತ್ತ ಮೇಲೆಯೂ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಮುಂದುವರೆದು, ಟ್ರೈಮೀಥೈಲ್ ಅಮೈನ್ ಅಕ್ಸೈಡ್ ವಿಭಜನೆಗೊಂಡು faರ್ಮಲಿನ್ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಬಾಂಬೆ ಡಕ್ ಮತ್ತು ನೂಡಲ್ ಫಿಶ್‍ಗಳಲ್ಲಿ 100-140 ಪಿಪಿಎಂ ವರಗೆ ಇರುವುದು ಸಾಬೀತಾಗಿದೆ. ವಿಶ್ವ ಆಹಾರ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ ನಾವು ಸೇವಿಸುವ ಆಹಾರಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಪಾರ್ಮಲಿನ್ ಅಂಶವಿರುತ್ತದೆ. 

ಅಹಾರ        ಅಂಶ (ಮಿ.ಗ್ರಾಂ/ಕೆ.ಜಿ.) ಆಹಾರ         ಅಂಶ (ಮಿ.ಗ್ರಾಂ/ಕೆ.ಜಿ.)
ಸೇಬು         6.3-22.3                 ದನದ ಮಾಂಸ           4.60
ಸವತೆಕಾಯಿ 2.3-3.7                 ಹಂದಿ ಮಾಂಸ           5.8-20
ಕಲ್ಲಂಗಡಿ ಹಣ್ಣು 9.20                         ಕೋಳಿ ಮಾಂಸ           2.5-5.7
ಹಸಿರು ಈರುಳ್ಳಿ 13.3-26.3                 ಕುರಿ ಮಾಂಸ           8.00
ಬೀಟ್ ರೂಟ್ 35.00                ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದ ಸಾಸೇಜ್  <20.7
ಹೂಕೋಸು 26.90                ಬಾಂಬೆ ಡಕ್ ಮೀನು <140
ಆಲೂಗೆಡ್ಡೆ         19.50                ಕ್ರಸ್ಟೇಸಿಯನ್ಸ್         1.0-98.0
ಒಣಗಿದಅಣಬೆ 100-406                ಸೀಗಡಿ                 1.0-2.4
ಎಲೆಕೋಸು 5.30                       ಹಸುವಿನ ಹಾಲು        <3.30
ದ್ರಾಕ್ಷಿ         22.40               ಬೊಂಡಾಸ್                1.80
ಪೀರ್         38.7-60.0               ಚೀಸ್                        <3.30
ಟೊಮ್ಯಾಟೋ 5.7-13.30              ಮೇಕೆ ಹಾಲು                1.0
ಮಧ್ಯ         0.02-3.8              ಸಾft ಡ್ರಿಂಕ್ಸ್                8.7
ಬ್ರೀವ್ಡ್ ಕಾಫಿ 3.4-4.5              ಇನ್‍ಸ್ಟೆಂಟ್ ಕಾಫಿ        10.0-16.0
ಆಧಾರ: ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ
ಇದನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚುವುದು ಹೇಗೆ?

ಎಲ್ಲಾ ಅರಿವಿದ್ದು, ಕೆಲವರು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರೆ ಇದನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚುವುದು ಸುಲಭ. ಮೀನನ್ನು ಮೂಸಿದಾಗ faರ್ಮಲಿನ್ ದ್ರಾವಣದ ಘಾಟು ಮೂಗಿಗೆ ಬಡಿಯುತ್ತದೆ. ಈ ದ್ರಾವಣ ಬಳಸಿದ ಮೀನನ್ನು ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿದರೆ ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಅಂಶಗಳೇ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಗ್ರಾಹಕರೇ ಈ ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಮೀನಿನಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಬಹುದು. ಭಾರತೀಯ ಮೀನು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆ, ಕೊಚ್ಚಿನ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಡಿಸಿದ faರ್ಮಕಿಟ್‍ಗಳು ರೂಪಾಯಿ 250/- ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ರಸಸಾರವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಬಳಸುವ ಕಾಗದದ ಮಾದರಿಯಲ್ಲೇ ಕಾಗದದ ಪಟ್ಟಿಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಹಸಿಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಕೆಲವು ಸೆಕೆಂಡುಗಳ ಕಾಲ ಇಟ್ಟು, ನಂತರ ತೇವಗೊಂಡ ಪೇಪರ್ ಭಾಗದ ಮೇಲೆ ಕಿಟ್‍ನಲ್ಲೇ ನೀಡಿರುವ ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಎರಡು ಹನಿ ಹಾಕಬೇಕು. ಆಗ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆ ನಡೆದು ಕಾಗದದ ಬಣ್ಣ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಕಿಟ್‍ನ ಮೇಲಿರುವ ಮಾದರಿ ಬಣ್ಣಗಳ ಜೊತೆ ಅವಲೋಕಿಸಿ ಕಡು ನೀಲಿ/ಬೂದು ಬಣ್ಣ ಹೊಂದಿದ್ದರೆ ಮೀನನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಬೇಕು. ತಿಳಿ ಬೂದು ಬಣ್ಣ ಹೊಂದಿದ್ದರೆ ಮೀನನ್ನು ಸೇವಿಸಲು ಅಡ್ಡಿಯಿಲ್ಲ ಎಂದು ಭಾವಿಸಬಹುದು. ಅಧಿಕೃತ ಮಾರಾಟಗಾರರಿಂದ ಉತ್ತಮ ಮೀನನ್ನು ಜಾಣ್ಮೆಯಿಂದ ಆಯ್ದುಕೊಳ್ಳುವ ಜವಬ್ದಾರಿ ನಮ್ಮದಾಗಿರಲಿ. 

ಇತ್ತೀಚಿನ ಗೊಂದಲಗಳು:

ನಮ್ಮ ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಪಕ್ಕದ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಮೀನನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವಾಗ ಕೆಲವು ಚೆಕ್ ಪೋಸ್ಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಮೀನನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತಿರುವ ಬಗ್ಗೆ ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ಮೀನಿನ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಅಧೀಕೃತ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಗಳಾದ ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ, ಭಾರತೀಯ ಮೀನು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆ, ಕೊಚ್ಚಿನ್ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಆಹಾರ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ, ಮೈಸೂರು ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ದೃಡೀಕೃತ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿ ವರದಿ ಪಡೆದು ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಅಥವಾ ಈ ಕಿಟ್‍ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಿ ಪ್ರಥಮ ವರದಿಯ ಅಧಾರದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಕೇವಲ ಅನುಮಾನದ ಮೇಲೆ ಶೀಘ್ರ ಹದಗೆಡುವ ಮೀನನ್ನು ತಡೆಹಿಡಿದು ಭಾರೀ ನಷ್ಟ ಅನುಭವಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಬಾರದು. ಇದು ಕೇವಲ ಮೀನುಗಾರರಿಗಷ್ಟೇ ಆಗುವ ನಷ್ಟವಲ್ಲ. ಇದು ಉಭಯ ರಾಜ್ಯಗಳ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕತೆ, ಇತರೆ ವ್ಯಾಪಾರ ವಹಿವಾಟಿನ ಮೇಲೂ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿ, ಎರಡು ರಾಜ್ಯಗಳೂ ನಷ್ಟವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. 

ಈ ಗೊಂದಲಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಮೀನುಗಾರರು, ಮೀನು ಉದ್ದಿಮೆದಾರರು, ಸಂಸ್ಕರಣೆದಾರರು ಮತ್ತು ಚೆಕ್‍ಪೋಸ್ಟ್ ನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಸಿಬ್ಬಂದಿ, ಪೋಲೀಸ್ ಇಲಾಖೆ, ಟ್ರಕ್ ಮಾಲಕರು, ಚಾಲಕರು ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಫಲಾನುಭವಿಗಳನ್ನು ಕರೆದು ಅರಿವು ಮೂಡಿಸುವ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ ಸಧ್ಯದಲ್ಲೇ ಹಮ್ಮಿಕೊಳ್ಳಲಿದೆ. ಅನಗತ್ಯ ವದಂತಿಗಳಿಗೆ ಕಿವಿಗೊಡದೆ, ಗೊಂದಲಗಳಿದ್ದಲ್ಲಿ ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ಇಲಾಖೆ, ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಬಹುದು.